Notatnik kulturalny: Podsumowanie książkowe 2025, czyli kiedy ja to wszystko przeczytam

Po podsumowaniu teatralnym, muzycznym, filmowym, chyba moje ulubione podsumowanie - książkowe. W tym roku dość obfite, ale nie sugerujcie się liczbami (195 książek i 3 komiksy), bo zdarzają się tu rzeczy do przeczytania w kilka godzin.

Stosy nie maleją i choć staram się dzielić czytane książki na rzeczy nowe, do recenzji, ale też i starsze tytuły, które sam wyszukuję, jakieś zaległości, to lista tego co bym chciał przeczytać też się nie skraca. Te blisko 200 tytułów to wciąż kropla w morzu, zwłaszcza że nie potrafię ograniczyć się jedynie do tego co "naprawdę warto" zdaniem niektórych i czasem potrzebuję po prostu czegoś bardziej rozrywkowego.
Stąd też wśród polecajek znajdziecie bardzo różnorodne pozycje, nawet takie wydawałoby się mało ambitne. Nie da się ich postawić obok siebie (dlatego najczęściej te lżejsze oddaję na organizowane przez siebie wymianki), porównywać, ale może komuś się przyda jakiś wybór tego co mi się spodobało w danym roku.

By przyspieszać lektury lekkie, coraz częściej korzystam z audio i błogosławię kody biblioteczne do Legimi czy Empiku. Mimo rosnących cen i tego co otrzymuję od wydawców, wciąż też sporo kupuję, choć mam wrażenie że większość głównie po to by po zdobyciu autografu albo nawet czasem tylko po przeczytaniu puścić na aukcje charytatywne. Na półkach coraz bardziej ciasno, ale niewiele trafiam tytułów takich, które myślę sobie że warto zostawić, by kiedyś do nich wrócić. To też jakiś znak starzenia się, że czujesz większą wartość i przywiązanie do tytułów starszych, jak w muzyce?

O odkryciach i polecajkach poniżej, na końcu notki jeszcze cała lista przeczytanych, ale chciałbym jeszcze wspomnieć o dwóch rzeczach. Pierwsza to rozczarowanie związane z DKK bo coraz trudniej z Instytutu Książki załapać się na jakieś sensowne tytuły, a jeżeli ludzie nie są zbytnio otwarci na własne poszukiwania, czytanie ebooków, kończy się to wyborem lektur dość marnych i ma się poczucie straty czasu, czego wcześniej nie miałem. Druga to społeczność internetowa - gdy masz już kilka źródeł z których warto korzystać, podcastów, profili, stron, grup, to potem już brakuje ci jedynie notesu by sobie wszystko notować i miejsca by potem o tym dyskutować. Coraz mniej sensownych blogów - chyba stajemy się dinozaurami, ale część ludzi pojawia się w formach publicystycznych już w bardziej profesjonalnych miejscach. Do tego co tak rozpączkowało, czyli Instagramów, tik toków itp. gdzie dominują młodzi i chwalenie każdej pozycji jaką się przeczytało, aż szkoda mi zaglądać i tracić czas.

No i targi książki. Warszawa w tym roku to porażka. Chyba trzeba zacząć jeździć gdzie indziej.

A teraz o konkretnych tytułach.

Zacznijmy od kryminałów i thrillerów, bo tego czytam najwięcej. Paru dość nowych dla mnie autorów i ciekawość innych ich powieści, pewnie będę szukał dalej m.in. Lunara, czy Kaniosa. Do niektórych z przyjemnością wróciłem jak np. do Roberta Małeckiego, Bochusa, Gortycha czy Miniera. Są wydawnictwa i serie jak Czeskie krymi, które nigdy nie zawodzą, choć rocznie to tylko kilka książek, na pewno jednak zarówno Sýkora Michal - Pięć martwych psów jak i Březina Jiří - Na popiół zasługują na uwagę.

Kryminały z humorem (choćby i czarnym): nadal frajdę sprawia Ostrowski Jacek, Osman Richard, ale kupę zabawy dostarczył też duet autorski Chmielarz Wojciech & Jakub Ćwiek - Najmilsi szczególnie w wersji audio! Ciut rozczarował za to Herron Mick i jego Kulawe Koniec - jakoś strasznie pesymistyczne tony tym razem.

Najciekawsze, najbardziej ekscytujące czy zaskakujące w kategorii kryminał/thriller w tym roku były:

Kling Marc Uwe - Gniew - rozczarował finał, ale diagnoza pewnych problemów i napięć bardzo w punkt;
Higashino Keigo - Podejrzany X - niby bez spektakularnej akcji, ale jaka przyjemność ze śledzenia tego pojedynku, przewidywanie kilku kroków przeciwnika do przodu;
Sobiecka Marta - Kaori - taka fajna mieszanka, bo to i Japonia i kryminał i odrobinę SF;
Dobrowolski Jarosław - Zły samarytanin - mroczne retro z odrobiną czegoś metafizycznego czy też szaleństwa.

Gdzieś około gatunkowo nie mogę jeszcze nie dopisać Siembiedy bo zarówno trylogia jak i Gołoborze były po prostu kapitalne. Tam jest i zbrodnia, ale nie ona jest jednak najważniejsza, to takie połączenie sagi, powieści historycznej, awanturniczej, dramatu.

No i dodajmy dość szaloną powieść Paasilinna Arto - Rok zająca - książkowe klimaty dostarczyły mi w tym roku sporo uśmiechu no bo był też Antti Tuomainen.

Fantastyka. Sporo z serii Wehikuł czasu od Wydawnictwa Rebis i tu najlepsze chyba było Keyes Daniel - Kwiaty dla Algernona które było wydane jako jedna z pierwszy pozycji a teraz wznowione.

Z fantasy stawiam na Adama Przechrztę - nie będę ukrywał że wciągnęło jak pierwsze spotkania z Pilipiukiem.

Groza - postawię na coś mało oczywistego, bo tu jednak bardziej kwestie psychologicznego i dramat bohaterek porusza - Hendrix Grady - Czarownictwo dla zbłąkanych dziewcząt

W obszarze fantastyki można powiedzieć też mieści się powieść która wkurzała w takim samym stopniu jak i zachwycała. Tak, zdecydowanie Faber Michel - Księga dziwnych nowych rzeczy nie da się zapomnieć i w podsumowaniu rocznym musi się znaleźć.

Dla młodszych czytelników - jak tylko mam okazję zanurzam się w takie klimaty sprawdzając czy emocje mogą być podobne do tych jakie sam przeżywałem w dzieciństwie i wydaje mi się że przy Szczygielskim (choćby Makabrama) czy Marcie Kisiel - Zapadły pałac jak najbardziej może tak być.

No i poniekąd edukacyjnie, bo tak mało myślimy z perspektywy innych części świata Ellis Deborah - Żywicielka

Komiks - bezapelacyjnie Opowieść podręcznej - Renee Nault ach jakie fajne rozwiązania graficzne, jaki klimat!

Dalej powinienem pewnie napisać o książkach obyczajowych, ale takowe choć zdarza mi się czytać, jednak raczej nie zostają ze mną na długo, no chyba że mają w sobie to coś. Kategoria jest też bardzo płynna, bo tam wrzuca się i te z historią w tle, ale i psychologiczne czy dramaty. Czy Jarno Jakub - Światłoczułość to jeszcze powieść obyczajowa? Albo te comfort books jak choćby cieplutkie Ho-Yeon Kim - Nietuzinkowy sklep całodobowy.
W tym całym wielkim obszarze literatury, która ma wzruszać mam jednego zwycięzcę - co prawda książka ubiegłoroczna ale pisałem o niej już w tym roku. To Bączykowski Jakub - Zadzwoń jak dojedziesz. Może tak zażarło bo temat relacji z rodzicami, opieki pojawiał się w naszym życiu ostatnimi laty bardzo wyraźnie. Ale polecam gorąco każdemu bo to lektura, która przynosi może i łzy, ale raczej oczyszczające.

Biografie - bez żadnego zastanawiania się: Grzebałkowska Magdalena - Dezorientacje. Biografia Marii Konopnickiej ta autorka raczej nie zawodzi.

Reportaż i popularnonaukowe: bardzo ciekawe, choć niewiele rzeczy mnie jakoś bardzo zaskoczyło okazało się Tarczyński Piotr - Oślizgłe macki, wiadome siły, całkiem interesująca okazało się też spotkanie z Jonathanem Haidtem i pewnie będę szukał jeszcze innych pozycji.

Dla tych którzy lubią rozmowy też coś mam i to aż trzy pozycje. Beata Biały po raz drugi z mężczyznami (ale polecam każdą z tych pozycji Gadanie) Męskie gadanie 2 i znowu jest mądrze o emocjach, o tym co siedzi w głowie i sercu w różnym wieku. Do tego dokładam lektury towarzyszące mi przy składaniu życzeń w tym roku, zarówno na Wielkanoc, jak i na Boże Narodzenie. Wiecie że wyszukuję wtedy książki ku refleksji, choć nie zawsze wprost religijne, tak było i w tym roku. W Rusz duszę. Każdy ma swoje Camino Boga jest ciut więcej, ale w Dąbrowska Justyna w rozmowie z profesorem de Barbaro - Swoją drogą... raczej są wartości i zaduma nad naszą kondycją psychiczną.

No i zanim powiem o dwóch moim zdaniem najciekawszych tegorocznych pozycjach, to jeszcze kilka rekomendacji, które były tuż tuż koło podium albo mocno zapadły w pamięć a nie pasowały do wcześniejszych kategorii.

Barry Sebastian - Czas starego Boga to jest lektura którą trudno zapomnieć. Ostrzegam jednak że może zaboleć, bo nie ma w niej optymizmu.

Refleksje po lekturze Everett Percival - James czy Burns Anna - Mleczarz mimo pewnych humorystycznych akcentów, też raczej do wesołych nie należą. Obie powieści naprawdę warte uwagi!

Do tego dorzucam opowiadania z bardzo lubianej przeze mnie serii Z żurawiem od Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego (BoWiem) Castelarnau Ariadna - Mrok jest miejscem to jest wyprawa w naprawdę ciekawe i nieoczywiste rejony.

Palestyna i Izrael to temat, który mocno rozgrzewa umysły, budzi sprzeciw, dlatego podobnie jak w przypadku Ukrainy, to co możemy robić poza pomocą finansową, to starać się poznawać perspektywę obu stron, ale nie polityków, tylko zwykłych ludzi, artystów, pisarzy. Gorąco do tego namawiam, bo to otwiera głowę. Dlatego najpierw polecajka Shibli Adania - Drobny szczegół bo to rzecz niewielka, ale poruszająca.

A tuż potem mogę ogłosić tytuł, który uznaję za jako jeden z ważniejszych przeczytanych w tym roku. To reportaż w którym na przykładzie jednego zdarzenia możecie zobaczyć całą paletę doświadczeń, emocji, traum, które narosły w tym regionie przez lata. Thrall Nathan - Jeden dzień z życia Abeda Salamy może nie porywa, ale to ważny moim zdaniem tytuł.

No i miejsce pierwsze. Gdzie mogę to polecam, choć nie wiem czy to książka dla każdego. Niektórzy boją się, że za dużo tu perspektywy religijnej, inni boją się trudnej historii z okresu komuny, uprawiania jakiejś kombatantki i dziwnego dęcia w temat jacy to komuniści okropni. Tučkova Kateřina - Bílá Voda napisała jednak książkę, która wymyka się takim łatwym szufladkom. Piękną. Mądrą. Poruszającą. No i co najlepsze, opartą na dobrze przekopanych archiwach.

Dziękuję za ten tytuł Wydawnictwu Afera :) Nawet nie za przesłanie egzemplarza, bo przecież sam kupiłem, ale za wyszukiwanie takich perełek i odwagę w ich promowaniu.

A przy okazji pewnie warto by pewnie pochwalić wydawców, których najbardziej sobie cenię (nie tylko tych, którzy zdecydowali się na współpracę z Notatnikiem), ale to byłaby lista pewnie raczej tytułów (co też staram się czynić), bo każdemu zdarzają się przecież i słabsze rzeczy w ofercie, które okazały się rozczarowaniem. Moje wskazywanie na Aferę, Książkowe Klimaty czy ArtRage to raczej wskazywanie tych, którzy są konsekwentni w swoich działaniach, nie łapią wielu srok za ogon, nie lecą wszędzie gdzie by wyczuli kasę. Wiadomo czasy dla wydawców trudne, więc trzeba szukać przeboju, warto jednak pamiętać o czytelnikach, którzy cenią sobie jakość, dbałość o selekcję, redakcję, tłumaczenie (horror gdy literaturę z Azji tłumaczy się z angielskiego). Gdy zamiast 10 dobrych wydajesz w ciągu roku 200 tytułów, te 10 może zginąć w masie nijakości. Mam sentyment choćby do Dowodów, cenię sobie niektóre serie Czarnego, ale rynek rośnie, zmienia się i czasem u samowydawców albo w wydawałoby się niszowych wydawnictwach można znaleźć rzeczy równie intrygujące jak i u gigantów typu ZNAK.

Szukam cały czas. Raczej tytułów, autorów, inspiracji niż współprac za wszelką cenę. Jak ktoś coś proponuje to mogę się skusić, ale mam zasadę że sam nie proszę o nic, nie wymuszam. Wolę kupić jeżeli coś bardzo kusi.

Tak mi się na koniec uruchomiły refleksje. Może winien jestem Wam informację które tytuły były przesłane do wydawców do recenzji (sporo tego przychodzi). Nie zaznaczam tego w notkach, bo w żaden sposób nie wpływa to na moją opinię, nie biorę za to pieniędzy. Może połowa tego o czym pisałem? Może mniej. A wśród poleconych powyżej? Aż z ciekawości policzyłem - na 42 wymienione tytuły wydaje mi się, że było to 15 egzemplarzy które zostały przesłane do mnie od wydawnictw. Reszta: zakupy własne, wypożyczenia.

Dużo? Mało? Generalnie zastanawiam się wciąż nad ograniczaniem tej ilości tytułów, które bym wskazywał jako te, które potencjalnie mogą mnie interesować, selekcję robię od dłuższego czasu, nie chcąc też naciągać wydawców na to co będzie u mnie zalegało albo z góry wiem że mi raczej nie podejdzie. Nie odcinam się od tego, bo inaczej nie miałbym możliwości czytać tylu nowości - nie byłoby mnie raczej stać, musiałbym czekać na egzemplarze w biblio, ebooki (które idą mi wolniej niż papier), no i nie mógłbym sprawiać radości innym puszczając je dalej w świat na wymiankach.

Zakończę więc życzeniem i dla Was i dla siebie - oby tych dobrych lektur było jak najwięcej! Niezależnie jaki gatunek kto preferuje.
No i pytaniem: a co dla Was było najlepszą przeczytaną książką w roku 2025?

Przeczytane w roku 2025

komiksy:

Notatnik kulturalny

Strony

wtorek, 30 grudnia 2025

Podsumowanie książkowe 2025, czyli kiedy ja to wszystko przeczytam

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Łączna liczba wyświetleń

Obserwatorzy