Szatan z VII klasy, czyli co z tymi lekturami

O zmaganiach domowych z lekturami moich dzieci wspominałem już kilka razy  - wciąż nie mogę się nadziwić, że to co dla mnie ciekawe i dobrze wspominane (np. W pustyni i w puszczy) może być traktowane jako największy koszmar. Czy rzeczywiście winą jest przestarzały dobór lektur, archaiczny język i tematyka, czy też coś jest nie tak z obecnymi pokoleniami i ich podejściem do czytania?
Dziś wypada kolejna rocznica urodzin Kornela Makuszyńskiego, więc to dobra okazja by opisać kolejne nasze starcie z lekturami - powieść "Szatan z VII klasy", czyli coś co kojarzy się jako zabawna i lekka przygodówka. Nie wiem czy czytaliście, czy też pamiętacie sam film, ale tak czy inaczej na pewno jest to rzecz wyróżniająca się w kanonie lektur zdecydowanie na plus? No i co? Po raz kolejny - już po kilku stronach bunt 12-latki, która stwierdziła, że ona nic z tego nie rozumie, że ją to męczy, że to nudy itd. Zmuszać? Ustąpić?

Film może być dodatkiem i uzupełnieniem - zawsze wychodzę z takiego punktu widzenia, może wyjściem byłby jeszcze audiobook, ale stwierdziłem, że pewnie by to potraktowała zbyt pobieżnie, postanowiłem więc zmobilizować się i przeczytać to razem z nią. Co wieczór siadałem i czytałem, potem mieliśmy jeszcze okazję pogadać, a dopiero po zakończeniu całości obejrzeliśmy obie wersje filmowe. I co?

Warto przypomnieć, że powieść ukazała się w roku 1937, język powieści i opisy rzeczywiście czasem mogą więc zgrzytać komuś przyzwyczajonemu jedynie do języka współczesnego (moje dzieci czytają chętnie, ale swoje rzeczy). Nie będę wrzucał Wam tu cytatów, ale uwierzcie - nie chodzi o same przysłowia łacińskie, czy o pojedyncze słowa, ale o cały szyk w zdaniu, używane porównania (dla mnie samego niektóre były mało czytelne, np. żartobliwe odniesienia do innych książek Makuszyńskiego opowiadających o tych samych okolicach). Można by więc zastanawiać się, czy to rzeczywiście najlepszy pomysł, by to nadal traktować jako lekką lekturę dla nastolatków? Ale sama treść? Wspólne czytanie okazało się strzałem w dziesiątkę - nie tylko wciągnęła je (bo i młodsza słuchała) fabuła (no dlaczego już kończysz, czytaj dalej, bo chcemy wiedzieć co było dalej!), ale i okazało się, że humoru w tej powieści naprawdę sporo i wciąż bawi dzisiejsze nastolatki. 

Czy muszę pisać Wam o postaciach i o fabule? Umówmy się, że nie, ale zobaczcie ile w tej lekkiej powieści udało się upchnąć - zagadkę i kryminał, humor, przygodę, szkolne obrazki albo fascynację Napoleonem profesora Gąsowskiego (w filmach ich nie ma), no i to piękne zauroczenie 17-letniego Piotrusia (ups.. Adama) Cisowskiego i Wandy o fiołkowych oczach.  A wszystko na dodatek tak realistycznie opisane, że nietrudno przenieść się wyobraźnią do tego dworku na kresach.

    

Dla mnie samego (mimo czasem zmęczenia i zdartego gardła) to była duża przyjemność - nie tylko samej lektury, ale właśnie cieszenia się nią razem z dziećmi. I tu wraca do mnie pytanie o sens lektur - czy nie powinny właśnie zarażać przyjemnością z czytania, rozwijać wyobraźni, a nie być przymusem na dodatek sprawdzanym jakimś głupim testem. Tu mimo poznania książki, obie wersje filmowe (czarno biała mimo, że "poprawiona" w PRL nadal rządzi) łyknięte zostały z ogromną fascynacją, razem wychwytywaliśmy różnice między nimi i z tym co było w książce (a jest ich sporo!). Porównanie realiów historycznych w jakich dzieje się akcja, tłumaczenie różnych sytuacji (w żadnym filmie nie ma np. poruszonego ciekawego wątku trudności finansowych i relacji między profesorem i jego bratem, który powinien zarządzać dworem i posiadłością) - przez to wszystko przeszliśmy razem. A najważniejsze było dla mnie to, że przeszliśmy przez to z przyjemnością - mogę mieć nadzieję, że dzięki temu Magda lepiej poradzi sobie na omawianiu książki w klasie, ale ważniejsze od ocen jest raczej to, że przekonała się, że te "ramoty" i starocie mają wciąż swój urok i jakąś wartość.

W każdym razie o ile tylko dam radę będę próbował przechodzić przez kolejne lektury właśnie w ten sposób - towarzysząc i pomagając. Bo samo wymaganie i traktowanie tego jako obowiązku nie da młodemu człowiekowi kompletnie nic - może jedynie zniechęcenie. Szkoda, że w szkole tak rzadko się to rozumie.

PS Nie wiem czy przekonam Magdę by coś napisała od siebie, ale we mnie było tyle dobrych emocji, że nie potrafiłem się oprzeć by napisać tę notkę... 

PS 2 Pewnie nie napisze, bo od wczoraj tworzy własną powieść grozy i to ją pochłania w 100% :)