Nowelki Bolesława Prusa, czyli wyzwania spotkanie trzecie

Ach wybaczcie opóźnienie. Praca, potem wypad na Cmentarzysko Zapomnianych. Wyłazi moje zabieganie - własne wyzwanie trochę zaniedbałem i teraz w ostatnim dniu sierpnia będzie właśnie notka, w której kolejny raz chcę zadać Wam pytanie: czy znasz Bolesława Prusa? A jeżeli tak to jak odbierasz jego twórczość dziś, współcześnie. Na samym dole kilka słów o samym wyzwaniu.

Tym razem myśląc o nowelkach wziąłem na warsztat to co najbardziej znane, czyli Kamizelkę, Katarynkę i Antka. No jest jeszcze Anielka, ale to raczej minipowieść, więc zostawię ją na inny czas. Te trzy większość z nas zna ze szkoły, Katarynka jest w tej chwili omawiana przez 12-latki, dwie następne niewiele później. Każdy z Was w ciągu kilku minut choćby na Wolnych Lekturach może przypomnieć sobie ich treść... 

Czy przetrwały próbę czasu? Wtedy być może opowiadały o ważnych społecznie sprawach - biedzie i znieczulicy bogatych, jak mogą wychodząc ze swojej skorupki znaleźć nie tylko satysfakcję, ale i szczęście, nierównościach społecznych, braku perspektyw dla biednych (szczególnie ze wsi), marnej edukacji. Przyglądamy się życiu biednych, towarzyszymy im w zmaganiach się z trudami dnia codziennego, cieszymy się ich nadzieją, ale i cierpimy gdy wiemy, że jest ona złudna. Czy to wszystko - choć pewnie aktualne i dziś, ale opisywane dość archaicznym językiem i w otoczeniu, które jest dla dzisiejszego dziecka kompletnie niezrozumiałe - jest dziś czytelne?

A może zamiast męczyć tymi nowelkami gawiedź szkolną te same problemy można by dziś omawiać przy lekturze jakiegoś dobrego współczesnego reportażu? Warto czy nie warto nadal to czytać? Czego możemy się z tego nauczyć (szczególnie dzieciaki w szkołach, jeżeli nadal ma to być w kanonie lektur)? Współczucia (nazywanie niewidomej dziewczynki kaleką w Katarynce)? Reagowania na krzywdę? Polubi szkołę?

Co Wy myślicie o tych nowelkach? Czy przypadkiem Prusa nie obrzydziła nam właśnie nasza kochana edukacja z narzuconą interpretacją i brakiem jakiejkolwiek dyskusji (od lat)?

Poniższe fragmenty wynotowałem sobie właśnie z tych nowelek. Prawda, że smakowite?

"Wiedział on, że myślenie jest ważną funkcją życiową, której nie powinien lekceważyć człowiek dbający o zdrowie".

"Dziś patrząc na starą kamizelkę widzę, że nad jej ściągaczami pracowały dwie osoby. Pan — co dzień posuwał sprzączkę, ażeby uspokoić żonę, a pani co dzień — skracała pasek, aby mężowi dodać otuchy.

„Czy znowu zejdą się kiedy oboje, ażeby powiedzieć sobie cały sekret o kamizelce?…” — myślałem patrząc na niebo.

Nieba prawie już nie było nad ziemią. Padał tylko śnieg taki gęsty i zimny, że nawet w grobach marzły ludzkie popioły.

Któż jednak powie, że za tymi chmurami nie ma słońca?…"

"— A dobry też z niego profesor?

— No, niczego!… On niby, jak z nim gadać, to taki jest trochę głupowaty, ale uczy — jak wypada. Mój przecie chłopak chodzi do niego dopiero trzeci rok i już zna całe abecadło — z góry na dół i z dołu do góry."

"W kwadrans później zaczęła się nauka oddziału wyższego, a niższy poszedł na rekreację, do kuchni profesora. Tam jedni pod dyrekcją gospodyni skrobali kartofle, drudzy nosili wodę, inni pokarm dla krowy, i na tym zajęciu upłynął im czas do południa."

"Może spotkacie kiedy wiejskiego chłopca, który szuka zarobku i takiej nauki, jakiej między swoimi nie mógł znaleźć. W jego oczach zobaczycie jakby odblask nieba, które przegląda się w powierzchni spokojnych wód; w jego myślach poznacie naiwną prostotę, a w sercu tajemną i prawie bezświadomą miłość.

Wówczas podajcie rękę pomocy temu dziecku. Będzie to nasz mały brat, Antek, któremu w rodzinnej wsi stało się już za ciasno, więc wyszedł w świat oddając się w opiekę Bogu i dobrym ludziom."

Wyzwanie wątek główny

Spotkanie pierwsze - nowelki

Spotkanie drugie - Lalka - chyba najbardziej jak na razie cieszę się z ponownej lektury tej powieści. Spotkanie z nią po latach dało mi sporą frajdę i już wiem, że pewnie nie będzie ono ostatnie. Zachęcam Was też do zajrzenia do tego co przy okazji wizyty w Nałęczowie napisała Książkowiec  i do posłuchania audycji trójkowego Klubu Trójki na temat tej powieści. 

Wyzwanie jest otwarte cały czas - to Wy wybieracie sobie lekturę i czas na jej przeczytanie, ja jedynie zachęcam do czytania Prusa, zbieram Wasze refleksje i recenzje. Harmonogram jest pewną próbą narzucenia jakiegoś porządku samemu sobie - ale miło będzie gdy ktoś przeczyta to samo, aby potem była okazja do żywszej dyskusji. Za miesiąc: Faraon.