Wyspa, czyli pokój w sercu

Ten film to dla mnie czysta metafizyka. Tak prosty, surowy, raz przepełniony słowami modlitwy, chwilami dowcipny, ale na pewno dotyka tego co najważniejsze - sumienia, duszy ludzkiej, istoty wiary i sensu życia. Oglądam go po raz trzeci - tym razem korzystając z tego, że z okazji festiwalu kina rosyjskiego Sputnik nad Polską, platforma iplex.pl udostępniła filmy pokazywane w poprzednich edycjach - polecam Wam gorąco, bo to klasyka, prawdziwe perełki, a niestety kino rosyjskie rzadko gości na ekranach telewizorów (widać ktoś uznał, że tyle lat było w nadmiarze, to teraz tylko ameryka ma nam starczyć).

To zadziwiające, że Rosjanie mają w swojej kinematografii naprawdę sporo takich filmów, które nawet jeżeli nie zawsze o religii mówiły wprost, to zadawane w nich pytania i ich wymowa była na wskroś metafizyczna. Ci to umieją. A Polacy, nawet jak podejmują próby (Faustyna), to wychodzi nijako. Wyspa, w której blisko jedna trzecia wypowiadanych słów to modlitwy, oglądana jest nawet przez niewierzących i to bez jakiegoś specjalnego odrzucenia. Tu nic nie razi sztucznością, egzaltacją, fanatyzmem, te słowa płyną z duszy i to się czuje... Nawet humor jest tu jakoś przesycony mądrością, uczeniem pokory, poskromieniem pychy - niczym w opowieściach o pierwszych pustelnikach.

 

Film rozpoczyna się sceną z II wojny światowej. Oto młody człowiek spanikowany i w nadziei na uratowanie życia, strzela na rozkaz Niemców do swojego przełożonego. Tamten wpada w wodę, a nasz bohater cudem przeżywa wysadzenie swojej barki przez hitlerowców i zostaje uratowany przez mnichów maleńkiego klasztoru. Po latach widzimy go nadal mieszkającego z mnichami na wyspie. Anatolij - jak go teraz zwą nie jest jednak zwykłym mnichem, on raczej stroni od braci zakonnych, woli modlić się w swojej izdebce, czas spędza głównie na ciężkiej pracy i nawet śpi w kotłowni na węglu. Jego upodobanie do prostoty, do unikania pochwał (specjalnie bywa zgryźliwy by od siebie odpychać innych) nie wynika jednak z pychy, z jakiejś fanatycznie pojętej religijności. To nawet nie pokuta, jaką sam sobie narzucił licząc, że mu zostanie wybaczone. On po prostu wciąż przeżywa swój czyn, jego dusza nie daje my spokoju i nawet po 30 latach wciąż dręczy się tym iż przed Bogiem jest jedynie marnym i grzesznym robakiem. 

Żal za grzech przeszywający go niczym szpikulec, cierpienie które przeżywa każdego dnia i świadomość, że tylko Bóg może je uleczyć. To ważne - nie on żalem zasłuży na miłosierdzie, ale to Bóg go udziela by jego ból wreszcie ukoić. Jego prostota w przeżywaniu wiary i całego życia może wydawać się szalona, dziwaczna (to taki typ wiejskiego filozofa), ale też czujemy, że poprzez swoją szczerość i pokorne serce jest ona dla innych przykładem, znakiem na tej ziemi. Cuda jakie dzieją się wokół niego wcale go nie dziwią, on wie, że Bóg może wszystko, jedynie może dziwi się, że to właśnie takiego grzesznika jak on, Bóg wysłuchuje i obdarza łaską. Przez swój ból jest tak blisko Boga jak nikt inny. 

Grzech i odkupienie, wiara płynąca z pokory grzesznika i ta będąca drogą do "zdobywania sobie zasług" i wreszcie brak wiary w Boga jako źródło pustki i braku szczęścia w życiu człowieka. I to wszystko udało się Pawłowi Łunginowi zawrzeć w opowieści w taki sposób, że przyjmujemy to jako pytania nie tylko do tej konkretnej historii, ale pewne uniwersalne przesłanie dla nas. Przychodzi taki czas, że nasza ludzkie odpowiedzi i próby "rozwiązania" swoich problemów po prostu nie wystarczają. Prawdziwy pokój serca może dać wtedy tylko Bóg. To film raczej nie o konkretnej religii, ale właśnie o zagubieniu człowieka w dzisiejszym świecie. Dlatego spokojnie można go rekomendować nie tylko chrześcijanom.

Niesamowita jest atmosfera tego obrazu. Proste, surowe kolory, zdjęcia przyrody i miejsc, które są mało sprzyjające do "wygodnego" życia, ale za to sprzyjają samotności i wyciszeniu.      

Dużo już o tym filmie napisano i powiedziano. Więc ja już gadać nie będę. Obejrzyjcie. Nawet jeżeli to będzie po raz kolejny.

Film na platformie iplex.pl

A ja od jutra kilka dni w Krakowie. Jadę przeziębiony więc nie wiem czy nosa gdzieś wystawię, ale mam wielką ochotę :)