Tak sobie myślę - Jerzy Stuhr, czyli zapiski z czasu choroby

Kolejna rzecz wysłuchana w całości na słuchawkach. Z jednej strony żal mi trochę, że nie miałem możliwości zobaczyć oprawy graficznej książki, zdjęć itd., ale z drugiej wysłuchać tych zapisków z ust samego autora to podwójna przyjemność. Gdy pojawiła się informacja o chorobie pana Jerzego, podobnie jak wiele osób w kraju przyjąłem to ze smutkiem, wciąż myśląc że przecież to jeszcze na niego nie czas. I na szczęście dziś już wiemy, że to była prawda - wrócił do zdrowia i wrócił na scenę (plan na najbliższy czas - zobaczyć go w którejś ze sztuk w Polonii). I na dodatek mamy książkę. Zapiski z czasu choroby. Najpierw notowane dla samego siebie, a potem gdy już złożył obietnicę Wydawnictwu Literackiemu że tego nie schowa, prowadzone troszkę w formie dialogu z czytelnikiem.

Książka do kupienia m.in. tu

Pewnym zaskoczeniem było dla mnie na początku to, że tak mało tam o samej chorobie, o jego samopoczuciu, o obawach, nadziei. To wszystko jest obecne, ale pisane tak jakby nie chciał skupiać się tylko na tym. Pisze więc o wszystkim - dużo myśli poświęca swoim bliskim, pisze o tym co przeczytał, zobaczył w telewizji, pisze o wydarzeniach medialnych, politycznych (niestety, bo to słabsze fragmenty) i wszystko pieczętuje swoim komentarzem. Czasem życzliwym, czasem mniej lub bardziej krytycznym. Gdyby nie pewien dystans do świata, jaki się tu wyczuwa można by pomyśleć ot aktor postanowił prowadzić dziennik (czy też bloga jak to dziś modne). 

Ale ta nuta pewnej nostalgii sprawia, że czyta się to troszkę w innym nastroju. Wracanie do wspomnień, podkreślanie, że powoli już czas na to by zejść ze sceny, że dzisiejszy świat nie chce go słuchać, że on go nie rozumie. To tak jakby próba jakiegoś rozliczenia, może pożegnania, bo nie wiadomo ile jeszcze będzie mu dane. Dlatego te zapiski czyta się cały czas nie jak felieton, który ogłasza się całemu światu, ale jak bardzo szczerą rozmowę z kimś w cztery oczy. Na dodatek jest to rozmowa z człowiekiem, którego znamy głównie z jego dzieł, trochę przez pryzmat ironicznych, komediowych ról. Za tą maską błazna kryje się człowiek poważny, inteligentny, patrzący wnikliwie na świat i który ma naprawdę dużo do przekazania.

Gdy leży się w szpitalu, traci się głos, który przecież dla aktora jest czymś najważniejszym, gdy nawet lekarze nie zawsze potrafią dać pewność - wtedy jest dużo czasu na to by różne rzeczy sobie przemyśleć. Jedni wpadają w otchłań lęku i depresji, a inni jak pan Jerzy uporczywie szukają w sobie, w innych siły i nadziei. To pragnienie życia, choćby po to zobaczyć wnuczkę jest wzruszające i takie ludzkie.    

Cudownie się tego słucha - z podwójną radością, że przecież to jego głos, tak dobrze znany i który dawał nie tylko okazję do śmiechu, ale i refleksji. I tu jest podobnie. Nie zawsze musimy się zgadzać ze wszystkimi przemyśleniami np. na temat filmów, teatru, środowiska reżyserskiego, ale trudno odmówić mu prawa do pewnych czasem ostrych słów. Człowiek z takim doświadczeniem zasługuje nie tylko na szacunek, ale i na wysłuchanie, przemyślenie jego słów. A te jego oceny współczesnego świata, tak szybko się zmieniającego naprawdę chwilami są bardzo celne. 

Jerzy Stuhr kilkukrotnie podkreśla, że był zdumiony jak często chciano rozmawiać z nim o jego chorobie i o tym jak znajduje siłę by się z nią zmagać - dlaczego to niby ja mam być jakimś wzorem, nie mam recepty, nie jestem nikim wyjątkowym. Może jednak dla ludzi to naprawdę było ważne - w końcu miał odwagę mówić o strachu i nadziei nie po wyleczeniu, ale w trakcie leczenia, pokazywał jak można się nie załamać gdy wydaje się, że świat wali się na głowę. Czy można znaleźć tu odpowiedź na to jak to zrobić? Tak mi się wydaje. Nie jest to wykładnia mistrza, nauczyciela, nauka kogoś znanego, ale zwykłe świadectwo pasji życia, miłości, radości i satysfakcji z tego co za sobą i nadziei, że coś jeszcze będzie mi dane doświadczyć. Jakie to ludzkie. I jakie prawdziwe.    

PS W wersji papierowej do zapisków dołączony jest tez wywiad, w którym bardziej szczegółowo Jerzy Stuhr opowiada o przechodzeniu przez chorobę.

Książkę wysłuchałem dzięki audeo.pl 

Nauka dla młodych aktorów: nie tylko prawda, własne doświadczenie wydobyte na światło sceny, ekranu czynią z nas artystów. Kiedyś mówiłem ze sceny tekstem Witkacego w pięknym przedstawieniu Jurka Grzegorzewskiego Tak zwana ludzkość w obłędzie: „Kto i po co? Oto są dwa podstawowe pytania człowieka. Nie, jest jeszcze trzecie pytanie – „jak”. (…) Bohater Witkacowski moimi ustami mówił jeszcze na koniec: „I odpowiadam: jeżeli dwa pierwsze pytania pozostają bez odpowiedzi, to wszystko jedno jak”.