Wyspa niesłychana - Eduardo Mendoza czyli szarpiący niepokój

Sporo o tym pisarzu się mówi, komentuje, zachwytów co niemiara. Gdy więc ZNAK obdarował mnie tą pozycją stwierdziłem, że chętnie przeczytam. I potem kilkukrotnie sięgałem i odkładałem, bo nijak nie mogłem "chwycić" tych klimatów. Może zależy to od nastroju w jakim sami jesteśmy? Czasem ma się ochotę na rzeczy bardzo skomplikowane, wymagające myślenia, skupienia, zachwycamy sie każdym akapitem, innym razem szukamy przede wszystkim jakiejś spójności, akcji, sensu, powiązań, odpowiedzi lub rozwiązania zagadki... Tu nie znalazłem ani jednego ani drugiego.

Cała książka, historia naszego bohatera, jego przygody, refleksje sprawiają wrażenie kompletnie przypadkowych, chwilami odrealnionych, próbujemy doszukać się w tym jakiejś całości, sensu, lub przynajmniej powiązania różnych fragmentów i wątków. I możemy sobie szukać do ostatnich stron, a i tak nie znajdziemy. Tu bardziej chodzi o stworzenie pewnego klimatu, atmosfery, niż o opowiedzenie od początku do końca jakiejś historii. To zabawa formą - w tworzenie ciekawych postaci, jakiegoś tła i dekoracji, wymyślanie scenek i opowieści, które mają sprawiać wrażenie, że coś oznaczają, że będą miały wpływ na dalszy los bohatera... A treść? Tu dostajemy mam wrażenie jedynie coś co ma sprawiać wrażenie bardzo ważkiego, jakichś dylematów moralnych i egzystencjalnych. Ta książka pod tym względem jest trochę jak pozłacany papierek - jak potrzesz paznokciem prędzej czy później odkryjesz, że prawdy i mądrości życiowej tu nie znajdziesz... To trochę jak z Coelho czy kiedyś z modnym u nas Whartonem. Można przy pierwszym zetknięciu się zachwycić, szczególnie jeżeli jesteśmy akurat na takim etapie życia, że podobają nam się tego typu dylematy, pytania, poszukiwania, a nawet najbardziej banalne odpowiedzi oglądamy pod słońce zachwyceni jakbyśmy pierwszy raz je widzieli na oczy... 

Wyspa niesłychana to mieszanka powieści egzystencjalnej, grozy, groteski. Całość choć mnie nie zachwyciła to jednak trzeba przyznać, że jeżeli chodzi o styl stanowi połączenie całkiem ciekawe. Udało się stworzyć ciekawy klimat wrzucając rozedrganego z niepokoju bohatera w miasto, które wydaje się tu osobnym żyjącym i pełnym humorów bytem (swoją drogą władze Wenecji powinny mocno się pogniewać na autora za tę książkę - opisywane kanały, różne zaułki i ich mieszkańcy są mało pociągające).   

Zmęczony życiem nasz bohater Fábregas porzuca biznes oraz swoją rodzinna Hiszpanię by pod wpływem impulsu wyjechać. Trawi go jakiś niepokój - nie wie co ma ze sobą robić, zdaje się więc na los, zmienia zdanie i decyzje, jest prowadzony przez innych niczym małe dziecko. Depresja? Okresy samotności przypominają u niego jakąś chorobę umysłową, która sprawia, że godzinami ogląda filmy i boi się jakchkolwiek zmian. Ten jego niepokój i rozedrganie, jakaś pustka, której nie umie wypełnić w sytuacji zupełnie znika gdy spotka na swojej drodze piekną i tajemniczą kobietę Marię Clarę. Teraz będzie go trawił inny płomień - fascynacji, miłości (?) - mimo, że wciąż go drażni, nie rozumie jej postępowania to nie potrafi bez niej wytrzymać choćby godziny. Nie będę Wam opowiadał całej fabuły - zresztą cała historia mam wrażenie, że ma znaczenie drugorzędne. Najważniejsze to uchwycić pewien specyficzny stan jakiegoś zawieszenia, niepewności naszego bohatera i pokazać jego przemianę. Czy dla Was ta przemiana będzie czytelna i realistyczna musicie odpowiedzieć sobie sami, dla mnie nie bardzo. Bohater raczej drażnił, nie bardzo potrafiłem go zrozumieć (np. gdy zniknęła Marie Clara wejście równie głęboko w kolejną relację męsko-damską i nawet na chwilę nie wspominanie tamtej)...

Ale za to w pełni doceniam sam klimat powieści. Rzeczywiście Mendoza ma talent i dużą wrażliwość - nawet jeżeli to opisy mało estetyczne to przecież nie znaczy, że mało interesujące. Całość działa nieźle na wyobraźnię. O zawrót głowy przyprawia też mnogość różnych opowieści, które powkładane są w całość jako odrębne wątki (jakby każda z postaci napotkana przez bohatera na siłę chciała coś mu przekazać - a my wciąż doszukujemy się co ma jakieś powiązanie z resztą historii) - od historii o świętych, aż do wspomnień rodzinnych. Tak jak Fábregas gubi się w tym co słyszy, co widzi, co go spotyka, tak i my się niejednokrotnie gubimy. Czy więc z tego chaosu można wyprowadzić coś spójnego i konstruktywnego?     

Jak dla mnie powieść trochę nużąca i mało zrozumiała. Ta historia nie stanowi dla mnie spójnej i czytelnej całości, to raczej wariacje na jakiś temat, zabawa z czytelnikiem. Ja chyba oczekiwałem czegoś poważniejszego.

Ale pewnie i tak do Mendozy wrócę, aby sprawdzić inne jego pozycje.
Za książkę dziękuję wydawnictwu ZNAK