Mandela - droga do wolności, czyli zapraszam do cukierni

Nie wiem czy dużo dziś będzie o filmie, bo uważam go za średniaka, ale przy okazji chyba trochę mi się "uleje" na temat tego jak można łatwo manipulować opinią publiczną i jak można wmówić nam jako wzory, ideały, postacie, które na zdrowy rozum wcale nie powinny nigdy nimi zostać. Zostawmy już Che i inne symbole rewolucji. Ale przyjrzyjmy się choćby samemu Mandeli. Pokojowa Nagroda Nobla, wzór dla całego świata, który uważa go za symbol walki o równość i wolność. Czy gdyby wszyscy znali szczegółowo jego działalność, poglądy, decyzje, nadal by upierali się przy tym, by stawiać mu pomniki.
To zadziwiająca schizofrenia - gdyby w Stanach ktoś z hasłem walki z niesprawiedliwością podkładał bomby i zabijał ludzi, a po złapaniu otrzymałby by wyrok, nikomu by nie przyszło do głowy krzyczeć, że to niesprawiedliwe i że trzeba go natychmiast uwolnić. Jaki chcemy dać sygnał tworząc taką dziwną wykładnie historii: komuniści mordujący ludzi np. w Chile - dobrzy i męczennicy sprawy, Pinochet, który wprowadził rządy silnej ręki i próbował ich wyeliminować - zły. Mandela, Arafat i inni walczący o swoje przekonania metodami terrorystycznymi - to zwolennicy pokoju, a rządy i siły porządku, które z nimi walczyły to faszyzm i nienawiść. Ile znamy takich legend, które mimo swej przerażającej karty, potem zyskały usprawiedliwieni i sławę, a ile skazano na wieczne potępienie. Partyzanci, bojownicy o wolność, czy zwykli mordercy? Co zyskuje w naszych oczach uznanie, a co budzi obrzydzenie? IRA, Baskowie, Czeczeńcy, Czerwone Brygady, czy nawet nasze NSZ po wojnie. Ileż w tych naszych sądach dziwnych rozbieżności. Wydawałoby się, że stoimy po stronie słabszych - władza jest zła, skoro ktoś się jej sprzeciwia, chce zmian, to musi sięgać po radykalne metody. A czemu w takim razie w naszych głowach nie ma akceptacji np. dla ruchów muzułmańskich? Inna miara? A niby dlaczego? W imię jakiej racji usprawiedliwiamy zbrodnie, tak surowo oceniając je u innych?  

I po takim dziwnym wstępie - możemy przejść do filmu. Mocno moim zdaniem wybielającym Mandelę (prawie wszystkie winy zrzuca się tu na jego żonę) i będącym może nie idealną, ale jednak laurką. Ale nic dziwnego - wszak materiał wyjściowy to autobiografia napisana przez prezydenta RPA.

Ciężko opowiedzieć w dwóch godzinach cały życiorys, a takie postawili sobie zadanie twórcy - pierwsze kwadranse filmu skupiają się na życiu prywatnym Nelsona Mandeli i początkach jego kariery, dopiero potem wszystko się "rozkręca". Jak to się stało, że młody i obiecujący prawnik nie tylko przystał do Afrykańskiego Kongresu Narodowego, ryzykując swoją karierę i wolność, ale stał się jednym z największych propagatorów przemocy, twórcą Włóczni Narodu, czyli bojówek Kongresu? Co go do tego pchnęło? Sam przecież nie doświadczał aż tak bardzo apartheidu i ograniczeń - czy to odruch serca i obudzona nagle świadomość, czy też pragnienie władzy i nadzieja na to, że nadchodzące zmiany wyniosą go na szczyt?

Film raczej nie da nam specjalnie głębszych odpowiedzi, nie pobudzi refleksji, bo przede wszystkim ma grać na emocjach - źli biali, dobrzy i prześladowani czarni, bohaterski przywódca i jego odważna żona. Tego, że Kongres walczył nie tylko przemocą skierowaną przeciw ciemiężcom, ale i zwykłym mieszkańców kraju, którzy się nie zgadzali z ich programem, najlepiej nie mówić albo udawać, że Mandela o tym nie wiedział i serce mu krwawiło na samą myśl o przemocy. Zawsze można zrzucić winę na małżonkę, której już się nie kocha, nie?

Miga tylko przed oczami nam jakiś zamach jeden czy drugi, potem aresztowanie. I co? Skrzywdzona niewinność idzie do więzienia? Znowu trochę po łebkach - ważne żebyśmy zapamiętali niezłomność, charakter, cierpienie i wewnętrzny spokój Mandeli, który za kratami przemienia się w jakiegoś mędrca, prawie Gandhiego, który już przebaczył białym i teraz jest gotów wyciągnąć rękę do zgody. Skoro podkreślamy 27 lat w więzieniu (choć ostatnie lata już w lepszych warunkach), to warto by jednak dodać jak wyglądało w rzeczywistości to życie w miłości i braterstwie po ustąpieniu białych i wygraniu wyborów przez Kongres. Może warto poczytać w źródłach - niech pomordowani Afrykanerzy i ich zagrabione farmy też zostaną w Waszych głowach. 

Wiem, specjalnie dziś trochę drażnię, jątrzę, przesadzam, ale jakoś zdegustowało mnie to idealizowanie. Trudno opowiedzieć historię uwzględniając zawsze racje dwóch stron - pewnie się nawet tego nie da. Dlaczego mam jednak cieszyć się z tego, że pokazuje się relację przygotowaną przez jedną stronę, w dodatku wmawiając, że jest jedynie słuszna.

Generalnie - ogląda się nieźle, ale trzeba mieć świadomość, że to bajka, przesłodzona i nie do końca zgodna z rzeczywistością. W sercu zostaje głównie piosenka U2, która z tego wszystkiego jest najlepsza. I niezła para odtwórców głównych ról: Idris Elba i Naomi Harris.