Syberiada polska, czyli przeżyć i pamiętać

Dzisiejszy dzień jak przystało na święto pracy, częściowo w ogródku przy pracy, ale jest też chwila by pouzupełniać różne zaległości. Nie wiem tylko czy to dobry czas by pisać o czymś wartościowym, bo jakoś nastój ciąży mi w kierunku złośliwości marudzenia. Zobaczcie sami:  

Wyjazd integracyjny, czyli pisać właściwie nie ma o czym
Baby są jakieś inne, czyli zamiast ryku lwa, skomlenie szczeniaczka

Syberiada polska już długo czeka na swoją notkę, ale czas ewidentnie jej nie służy - chyba lepiej było pisać o niej od razu, bo teraz jak sobie o tym filmie myślę, jeszcze bardziej drażnią mnie w nim różne rzeczy, a wtedy po wyjściu z kina, nie byłem aż tak rozczarowany. Od razu zaznaczam, że książki nie znam i nie chcę wchodzić w rozstrzygnięcia i oceny ani twórczości ani osoby autora, czyli Zbigniewa Domino (bo bym się jeszcze bardziej denerwował). Skupmy się na filmie. Chyba po raz pierwszy w naszej kinematografii pojawia się na taką skalę wątek Sybiraków - cywilów z terenów Polski, wysiedlanych przez NKWD w trakcie II wojny światowej, by "dobrowolnie" budowali nową ojczyznę daleko na wschodzie. Może nie ma w tym filmie aż takiego rozmachu, do jakiego w swych epickich obrazach przyzwyczaili nas Rosjanie, czy Amerykanie, ale losy jednej rodziny ze wsi Czerwony Jar i towarzyszących im Polaków dają przecież okazję do opowiedzenia ważnego fragmentu naszej historii. 

Rodzina Dolinów: Jan (Adam Woronowicz) i Antonina (Urszula Grabowska) oraz synowie Staś i Tadzio będą nam przewodnikami i świadkami tamtych wydarzeń - od nocnej akcji wyganiania z domów, przez 40 dniową podróż bydlęcymi wagonami, a potem pieszo, aż na daleką Syberię, przez ciężkie warunki w obozie, przymus wyniszczającej pracy fizycznej, aż po nadzieję z jaką przyjęli dekret o powstaniu Armii Polskiej i otwierającą się możliwość powrotu do kraju.    

No tak - niby jest mróz, głód, bezkresna tajga i okrutni rosyjscy nadzorcy, ale jakoś nie mogłem się oprzeć wrażeniu, że po pierwsze to wszystko już widziałem i to dużo mocniej, lepiej opowiedziane, a po drugie cała narracja jest tak porwana jakby składała się jedynie ze scenek, które mają coś pokazać, a że nie wiążą się ze sobą (albo są urwane) to twórcom nie przeszkadzało. W dodatku nawet tragedię Zaorski opowiada w taki sposób, że zawsze wychodzi jakaś rozmyta - po scenach bolesnych otrzymujemy coś na osłodę - a to romans, a to uśmiech i gest dobrej woli porządnych Rosjan... Warto to podkreślić - nie ma tu jednoznacznych podziałów na dobre i złe nacje. Sporo postaci odmalowanych jest tak, by pamiętać iż to system był zły, a nie wszyscy, którzy w nim żyli. Czy to błąd? Pewnie nie, ale ten sposób opowiadania - zmieniające się pory roku i przeplatające się sceny bólu, współczucia, wzruszenia, nadziei, złości, sprawiają, że po widzu trochę to wszystko spływa jak po kaczce. Jeżeli jakieś fragmenty sprawiają, że myśli sobie on, że: eee to nie było tam tak źle jak myślałem, to znaczy, że coś jest nie tak. Może Zaorski chciał uniknąć drastycznych scen? W każdym razie wyszło trochę jak z filmem Weiera "Niepokonani" - brak prawdziwych emocji, współczucia i przeżywania wszystkiego wraz z bohaterami. Brak w tym realizmu, prawdziwego życia - szczególnie sztucznie dla mnie wypadły sceny z dziećmi. I nawet nie mam pretensji do aktorów, widać, że po prostu zabrakło w tym ręki reżysera.

Ktoś ładnie to określił: prawdziwa historia, prawdziwi ludzie, tylko film mało prawdziwy, bo w nim się tej prawdy nie czuje. A szkoda, bo na następny pewnie długo pieniądze się nie znajdą.