Beksińscy. Portret podwójny - Magdalena Grzebałkowska, czyli artyści i ich demony

Nawet się ucieszyłem gdy w ubiegłym tygodniu w mediach pojawiła się informacja iż twórcy "Carte blanche" mają zamiar zabrać się za film o Beksińskich. Mam nadzieję, że choć trochę odda on tą dziwną atmosferę domu i fenomen charakterologiczny obu panów. Bo Grzebałkowskiej udało się to świetnie. Usłyszałem niedawno opinię, że zrobiło wiwisekcję, że była zbyt surowa, że przedstawiła ich jako wariatów, że ich chyba nie lubiła. Ale powiedzcie sami: czytaliście dobrą biografię, która była by pisana na kolanach? Zawsze trzeba trochę oddalić się od swoich bohaterów, wyzbyć się własnych opinii, a skupić się na źródłach, na tym co mówią inni, po to by pokazać ich pełniej niż tylko własny, subiektywny obraz. Oczywiście - nie potrzeba żadnych komentarzy, bo czasem sam dobór źródeł i rozłożenie akcentów już może być jakąś formą wpływania na opinię czytelnika, sugerowaniem ocen. Ale Grzebałkowska mam wrażenie, że nie pastwi się nad swoimi bohaterami. Ona z zafascynowaniem stara się ich poznać, zrozumieć. I my w tym procesie, przez który przeszła, również możemy uczestniczyć.

Masa materiału - listy, dzienniki, fragmenty wywiadów, wspomnienia innych. I to wszystko poukładane w całość, która jest nie tyle życiorysem, ale wciągającą opowieścią o dwóch wrażliwych mężczyznach, o ich relacjach, o ich wyobraźni, fascynacjach, samotności twórczej i niezaradności życiowej. Obaj na swój sposób pokręceni, pełni różnych fobii, złości na otaczającą ich rzeczywistość, niedojrzali emocjonalnie i kompletnie nie potrafiący wyrażać swoich uczuć. Doprawdy, chwilami zastanawiałem się jak p. Zofia Beksińska, czyli żona Zdzisława i matka Tomasza, cały czas obecna na kartach tej książki, a jednocześnie tak bardzo w cieniu, znosiła ich obu, bo byli gorsi niż rozkapryszone bachory. I jednocześnie w tym wszystkich swoich dziwactwach i nieprzystawaniu do otoczenia (a może właśnie dzięki temu), obaj tak fascynujący w wizjach, które kreowali. Jeden malarstwem, a drugi poprzez opowiadanie o muzyce, filmach czarowali ludzi i do dziś pozostają w pamięci. 

To nawet nie tyle portrety ojca i syna, ale wiele zdjęć, ujęć, twarzy dwóch mężczyzn. Artystów, nadwrażliwców, perfekcjonistów, egocentryków, pasjonatów i ekscentryków.  

Smutna to książka, bo znając przecież losy jednego i drugiego z Beksińskich, wciąż próbujemy odnaleźć jakieś ślady, odpowiedzi potwierdzające jakieś fatum, jakiś dramatyczny cień śmierci wiszący nad tą rodziną. I pewnie długo można by pisać o różnych detalach, smaczkach, na jakie można tu natrafić. Nawet jeżeli się interesowało życiorysami obu panów, na pewno można odnaleźć jakieś nowe dla siebie rzeczy, a nawet te znane, nabierają jakby jakiegoś innego kształtu. 

Czy naprawdę Grzebałkowska pisze zbyt krytycznie i surowo dla bohaterów? Moim zdaniem nie. Bo nawet jeżeli chwilami wściekamy się na nich, to po tej lekturze, przede wszystkim jesteśmy pełni współczucia. 

Bez pragnienia skandalu, doszukiwania się sensacji, ale z ogromną cierpliwością, dokładnością, przybliżanie nam osobowości, które nie mieszczą się w prostych ramkach, charakterystykach. Oby więcej takich biografii i takich lektur!

I jeszcze dwie malutkie sprawy/ogłoszenia. 

1. Ruszyła kolejna (comiesięczna) edycja rozdawajki, więc zapraszam tych, którzy mają miejsce na półkach - 3 tytuły do wyboru. Staram się oddawać w dobre ręce wszystko to co dostaję do recenzji - skoro darmo dostałem, to i darmo powinienem oddać, nie? Zaglądajcie do zakładki z konkursami.

2. Na różne konkursy oddaję rzeczy nowsze, czasem trafiają one też na wymianki książek, które organizuję w swoim miasteczku. I w związku z tym drugie ogłoszenie. Otóż jak to wymiankach bywa rośnie nam liczba różnych tytułów (czasem bardzo sensownych), które od kilku spotkań już leżą, czekając na nowych właścicieli. Zależy mi na tym by naszą pulę wciąż odświeżać, by się wymianiać, a książki żeby wciąż krążyły. Może wśród Was jest ktoś, kto chętnie by się wymienił na jakieś swoje egzemplarze (nie musi to być jeden za jeden) - proszę o kontakt. Przykładowe egzemplarze będę wrzucał na Finta.pl (tu pierwsza lista), ale dłuższą listę mogę przesłać zainteresowanym. Wystawioną tam ceną na wymianę za punkty się nie przejmujcie. Wszystko jest do negocjacji. Zainteresowanych proszę o kontakt: przynadziei@wp.pl

I od razu się zastrzegam: nie, "Beksińskich" nie oddam, kupione za własne pieniądze i zbyt cenne!

Nawet nie ze względu na jakiś wyjątkowy sentyment do bohaterów - choć przecież na audycjach Tomasza kształtowały się moje gusta muzyczne) - to prostu dobra książka jest.