Trafny wybór - J. K. Rowling, czyli wcale nie za górami, za lasami

Dziś spotkania w wielu miastach kraju i dyskusje nad tą książką. Więc pora i na notkę. O "Trafnym wyborze" dużo się mówi (nawet w kioskach go sprzedają), że warto nią się zainteresować i docenić akcję promocyjną wydawcy (ZNAK jako pierwszy zainwestował w wysyłkę egzemplarzy do ludzi z DKK przed premierą).

A sama lektura? Prawdę mówiąc w trakcie czytania kilkukrotnie zmieniały się moje odczucia. Najpierw to był mały szok estetyczny - wulgarności i epatowania pikanterią było dużo i wydawało się to jakoś mało uzasadnione. Rodziło się we mnie nieodparte wrażenie, że autorka specjalnie idzie w tą stronę by podkreślić odcięcie się od tego co ją rozsławiło, czyli serii dla młodzieży o Potterze. Czyżby stąd szukanie pomysłu na promocję książki przez podkreślanie, że to "powieść dla dorosłych"?

Im dalej w las kartek tym bardziej jednak wciągał mnie ten obraz społeczności małego miasteczka. Trzeba przyznać, że to dość zręcznie (i odważnie) nakreślone postacie i konflikty między nimi "niosą" naszą uwagę. Nie ma jednego bohatera głównego, ale też nikt tu nie jest obojętny - prawie wszyscy się znają, każdy ma o innych jakąś opinię, plotki roznoszą się błyskawicznie, a emocje ludzkie biorą często górę nad rozsądkiem i wyważonymi argumentami.  

Oto Pagford.

Cała akcja zawiązana jest wokół śmierci jednego z radnych - lubianego i dość skutecznego człowieka, który potrafił zawalczyć o różne rzeczy. Barry Fairbrother dla niektórych był jednak (mimo całego szacunku jaki dla niego miano) przeszkodą w tym, by przepchnąć pewne reformy w mieście. W skrócie powiedzmy, że chodzi o stosunek mieszkańców starego centrum (mających o sobie dość wysokie mniemanie) do peryferii miasta, gdzie ich zdaniem szerzy się patologia - część radnych chciałaby zmienić granice miasta, by ani oni, ani ich dzieci nie musiały spotykać się z "tymi gorszymi". Znacie takie konflikty, które potem dzielą społeczność lokalną? Ja nawet aż za dobrze, bo to właśnie w moim miasteczku powstawał jeden z pierwszych w Polsce ośrodków dla chorych na AIDS i pamiętam co się wtedy wyprawiało. 

Tu mamy nie tylko walkę o zajęcie wolnego miejsca w Radzie Miasta, konflikt przeciwników i zwolenników postulowanych zmian, ale dużo, dużo więcej. Praktycznie nie ma tu postaci, która jakoś by nie była uwikłana emocjonalnie w coś chorego w relacjach z innymi. Mamy i ukryte romanse, zazdrość, kłamstwa, znudzenie w małżeństwie, pożądanie, niechęć, która narosła przez lata, konflikty i niechęć między dziećmi i rodzicami, jakieś konflikty, animozje, traumy i tragedie które znoszone przez długi czas wreszcie znajdują czas i miejsce by wybuchnąć. Wystarczyła iskra, by to wszystko wyszło na powierzchnię. Nie wszyscy zdali sobie sprawę z konsekwencji, na początku być może cieszyli się gdy plotka dotyczyła kogoś, kogo akurat nie lubili. Ale jak się wrzuca coś do błota, to trudno nie zostać przy okazji samemu pochlapanym.

Nie mam zamiaru ujawniać Wam więcej z samej fabuły, ani kreślić rysów poszczególnych postaci - przecież to właśnie może stanowić ten główny smaczek i przyjemność z czytania.

Z jednej strony dobrze uchwycone trudne konflikty i to wewnętrzne, podskórne życie małych społeczności (podobno Rowling zawarła tu jakieś własne doświadczenia), ale pewnie w którymś momencie będziecie już trochę zmęczeni, że praktycznie prawie nie ma tu "normalnych" postaci. Rozumiem, że można odrzucić sielski i anielski obraz prowincji jaki czasem się maluje, nie powinniśmy jednak malować go jedynie w czarnych barwach. Tu trochę tak jest. I czujemy podświadomie, że różne konflikty napędzane ludzkimi pragnieniami, oczekiwaniami zmierzają ku jakiejś tragedii. 

Powiem tak: książka wciąga i intryguje. Jest sporo odważnego odkrywania tej naszej Dulszczyzny i hipokryzji, wszystkich grzeszków, które by się chciało ukryć przed sąsiadami - ileż pewnie podobnych sytuacji rodzinnych, albo społecznych moglibyśmy wskazać w swoim otoczeniu? Ale pod koniec ja już miałem przesyt - mało to wszystko odkrywcze, możemy już odgadywać ciąg dalszy zdarzeń i samemu spróbować spiętrzyć to wszystko do jakiegoś bolesnego finału (który dla mnie był trochę rozczarowujący).

Wielka powieść? Raczej nie. Zabrakło trochę mi jakiejś głębi - wszystko sprawiało wrażenie pisania scenariusza smutnej telenoweli, w której z góry przyjęto jakąś tezę i potem wrzucano do tego worka wszystko co się tylko da, wszystkie nieszczęścia i złe uczucia jakie istnieją na świecie. Z wulgarnością potem się trochę oswoiłem, ale i tak będę się upierał, że w wielu miejscach powieści nie była ona wcale potrzebna. Nie mam pretensji do tłumaczki (dla niej brawa, bo język bardzo żywy i nie trąci sztucznością obojętnie w jakiej klasie społecznej dzieją się dialogi) - raczej do autorki. Po prostu moim zdaniem trochę przeszarżowała w niektórych szczegółach (np. wyobrażacie sobie żeby nastoletnia dziewczyna - choć wychowywana w bardzo trudnych warunkach bez dobrych wzorców, ale przecie nie głupia - zdejmowała dla żartów majtki w klasie?).

Gorzki obraz naszej rzeczywistości. Ale czy prawdziwy? Oceńcie sami.